In de voorlaatste editie van Wired werd uitgebreid aandacht besteed aan het fenomeen Manga (een Japans stripverhaal). Manga is momenteel een hype aan het worden in Europa en Amerika, onder andere vanwege talloze verfilmingen van de stripverhalen. Ook in Japan is de strip nog altijd ongekend populair. Toch hebben uitgevers van Manga in de afgelopen jaren de omzet zien verminderen. Lees hieronder hoe de Japans manga-industrie met behulp van een alternatief businessmodel een bredere afzetmarkt creëert.
Terwijl films van getekende superhelden zoals Superman, Spider-Man en Sin City steeds weer volle bioscoopzalen weten te trekken, is het armoe troef in de markt van het gedrukte stripboek in de Verenigde-Staten. Beroemde fabrikanten van comics over superhelden waren er met lede ogen getuige van hoe hun oplages de afgelopen decennia tot een inmiddels dramatisch dieptepunt geslonken zijn. Het lijkt wel alsof de eens zo populaire strips in het internettijdperk hebben afgedaan en alleen nog maar interessant zijn voor jong gebleven veertigers en stoffige verzamelaars.
Om aan deze trend een einde te maken zijn de laatste tijd veel grote uitgevers van strips er noodgedwongen toe over gegaan om hun comics via het web beschikbaar te maken, om zo een breder en veelal jonger publiek te trekken. Sinds vorige week dinsdag is de collectie van het vermaarde Marvel Comics, een van de grootste en bekendste Amerikaanse uitgevers van stripboeken en op strip gebaseerde films, eveneens beschikbaar. Moederbedrijf Marvel Entertainment bestaat sinds 1939 en heeft in het verleden een enorme hoeveelheid aan strips en stripseries uitgebracht. ‘The house of ideas’, zoals het bedrijf liefkozend onder fanatici genoemd wordt, heeft tal van bekende strips en helden onder haar hoede waaronder Captain Marvel, Spider-man en X-men.
Op de site van Marvel zijn ongeveer 2500 edities van stripseries te vinden. Om toegang tot de collectie te krijgen moeten lezers echter eerst een maandabonnement afsluiten voor 10 dollar met een credit card. Het is, ondanks het grote aanbod, maar de vraag in hoeverre lezers hiervoor warmlopen aangezien op het web het publiek gewend is om niet te hoeven te betalen voor content. Bovendien zullen veel jongere klanten nog niet beschikken over de benodigde credit card, hetgeen de drempel eveneens verhoogt.
Dat het ook anders kan, bewijst het artikel in het tijdschrift Wired over Manga. Manga is onderdeel van de zogenaamde ‘pop-art culture’ en kent thans een veel breder publiek dan strips uit de Verenigde Staten. Manga strips zijn vandaag de dag nog altijd immens populair in Japan, al is de omzet uit de fysieke verkoop niet meer zo hoog als in de hoogtijdagen.
Het inspirerende aan het artikel in Wired is dat er in Japan op een andere manier dan in de Verenigde Staten met de alsmaar tanende omzet wordt omgesprongen; vooralsnog weten Manga uitgevers prima het hoofd boven water te houden.
Naast de traditionele uitgevers van Manga is er in de afgelopen jaren een hele productie-industrie ontstaan waarbij niet-professionals manga’s zijn gaan maken doordat zij bestaande verhaallijnen van originele stripverhalen en stripfiguren zijn gaan overnemen en verder hebben uitgewerkt. Deze namaakindustrie noemt men in Japan ‘dojishi’. Aanvankelijk waren de traditionele Japanse stripuitgevers niet blij met de namaakindustrie maar zij begrepen op tijd dat zij zich aan de tijdsgeest moesten aanpassen. In feite wordt het auteursrecht geschonden, maar dit wordt door de originele uitgevers van strips door de vingers gezien. Iets dat in de Verenigde Staten ondenkbaar zou zijn.
In het artikel in Wired komt naar voren dat Japanse manga-uitgevers hebben begrepen dat het namaken van de originele strip niet de oplages heeft verminderd maar juist heeft vergroot; er is een bredere afzetmarkt ontstaan. Bovendien wordt het gezien als een manier om nieuw talent te ontdekken en is het een goedkope manier van marktresearch om te achterhalen wat er leeft bij de lezers. De makers van de namaak manga’s zijn immers vaak ook de lezers van de originele verhalen. De duidelijke scheiding tussen producers en consumers, professionals en amateurs is aan het vervagen waardoor in feite een nieuwe, grotere afzetmarkt ontstaat.
Tussen de originele mangauitgevers en de ‘dojinshi’ bestaan wel stilzwijgende afspraken -an moku noryokai- zoals dat er niet te veel namaak ‘stories’ en ook geen grote oplages op de markt komen. In Japan wordt deze manier van omgaan met reproducties en namaak gezien als een businessmodel dat in de toekomst naar bijvoorbeeld Amerika zou kunnen overwaaien.
In het artikel wordt een link gelegd met Creative Commons. De auteur van het stuk in Wired is van mening dat de wijze waarop de belangen van alle partijen met elkaar in overeenstemming worden gebracht in Japan als een belangrijk leer-experiment beschouwd zou kunnen worden. De wijze waarop de Manga industrie zich heeft ontwikkeld buiten het beperkende auteursrecht zou zodoende ook kunnen bijdragen aan een bredere acceptatie van CC-licenties. Het is een wijze les voor Amerikaanse stripmakers, ze zouden eens naar het succes van de Manga strip moeten kijken, die ook in de Verenigde Staten erg populair aan het worden is!