Evaluatie Creative Commons Buma/Stemra pilot

Afgelopen zaterdag presenteerden Matthijs Bobeldijk (Buma/Stemra) en Paul Keller op het Noorderslag festival in Groningen de resultaten van het evaluatieonderzoek naar de gezamenlijke pilot van Creative Commons en Buma/Stemra. Dit onderzoek heeft in de afgelopen twee maanden plaatsgevonden: in november 2009 vond er een bijeenkomst met Nederlandse musici en andere experts uit de muzieksector plaats. De uitkomsten van deze bijeenkomst zijn gebruikt als input voor een enquête onder leden van Buma/Stemra en een klein aantal andere musici.

De doelstelling van het onderzoek was tweeledig. Ten eerste wilden wij uitzoeken waarom er tot nu toe relatief weinig gebruik van de mogelijkheden van de pilot gemaakt wordt (eind 2009 waren er slechts 30 deelnemers die gezamenlijk zo’n 100 nummers onder een van de CC licenties aanbieden). Ten tweede is in het kader van het onderzoek ook gekeken naar de behoeften van musici met betrekking tot een meer flexibel beheer van hun auteursrecht door collectieve beheersorganisaties zoals Buma/Stemra.

Wat betreft het laatste punt paste het onderzoek prima bij een andere discussie die op Noorderslag gevoerd werd. Tijdens een van de meest interessante panels van de conferentie werd er met veel passie over meer flexibiliteit bij het beheer van auteursrechten van de leden van Buma/Stemra gediscussieerd. De uitkomsten van het onderzoek naar de pilot bevestigen het beeld dat er onder muziekauteurs behoefte is aan een meer flexibele omgang met hun auteursrecht:

• ‘Meer flexibiliteit bij het beheer van mijn rechten’ spreekt meer dan 75% van de ondervraagde muziekauteurs aan.
• ‘Het maken van een verschil tussen commercieel en niet-commercieel gebruik van mijn werk’ spreekt 69% van de ondervraagde muziekauteurs aan.

Terwijl de pilot duidelijk op deze twee behoeften inspeelt (verschil maken tussen commercieel en niet-commercieel gebruik is de kern van de pilot) is er bij de ondervraagde muziekauteurs een sterk verschil in de animo voor de pilot en de bekendheid van de Creative Commons licenties te constateren:

• 64% van de ondervraagden heeft nog nooit van Creative Commons gehoord en slechts 3% van de ondervraagden maakt gebruik van de CC licenties.
• 25% van de respondenten gaven aan dat zij wel interesse in de door de pilot geboden mogelijkheden hebben.

Op basis van deze cijfers moeten wij dan ook concluderen dat de pilot weliswaar bestaansrecht heeft maar in zijn huidige uitwerking onvoldoende bij de wensen en behoeften van muziekauteurs aansluit en onvoldoende bij hun bekend is.

Een van de meest geuite kritiekpunten m.b.t. de pilot is het feit dat de in het kader van de pilot gehanteerde definitie van niet-commercieel gebruik van de gelicenseerde muziekwerken te nauw is. In de enquête hebben we daarom een aantal vormen van gebruik van muziekwerken aan de muziekauteurs voorgelegd. Per vorm van gebruik is vervolgens gevraagd of de auteurs toestemming voor gratis gebruik van hun eigen werk zouden geven als er sprake van promotie is.

De resultaten hiervan zijn vrij duidelijk: de meeste vormen van online gebruik worden door een meerderheid van de muziekauteurs als promotioneel gezien. De meer traditionele vormen van gebruik (gebruik op radio en TV, in de horeca etc.) worden daarentegen door een meerderheid van de muziekauteurs niet als promotie gezien, maar als commerciële exploitatie waarvoor zij een vergoeding willen ontvangen (de hieronder afgebeelde figuur is van betrekking op de leeftijdscategorie 20-29, voor een chart met de resultaten voor alle leeftijdscategorieën zie slide nummer 19 in de presentatie hieronder):

Dit bevestigt de indruk dat de, in het kader van de pilot, gehanteerde definitie van commercieel gebruik onvoldoende bij de promotiewensen van de ondervraagde muziekauteurs aansluit. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek gaat Creative Commons Nederland samen met Buma/Stemra tot aan het einde van de pilot periode (23 augustus 2010) aanpassingen aan de pilot onderzoeken. Naast de gehanteerde definitie van commercieel gebruik zal er ook naar de communicatie over de pilot worden gekeken.