Begin april heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) een beeldbank met 449.318 foto’s van Nederlandse rijksmonumenten online gezet. Het gaat hierbij voornamelijk om historische foto’s van gebouwen, parken en stadsgezichten (waaronder deze foto van het gebouw waarin Creative Commons Nederland gevestigd is):
De RCE heeft voor een Creative Commons licentie gekozen om deze collectie zo toegankelijk mogelijk te maken en hergebruik van de foto’s in bijvoorbeeld publicaties te bevorderen. Toch waren er begin april ook kritische geluiden over de licentiekeuze van de RCE te horen. Deze richtten zich onder meer op het feit dat de Naamsvermelding NietCommercieel licentie het gebruik van de foto’s op Wikipedia onmogelijk maakt.
Gezien het positieve effect dat gebruik op Wikipedia op bezoekerscijfers van digitale (foto)collecties heeft (zie hier een recente effectmeeting van Beelden voor de Toekomst) valt het inderdaad te betwijfelen of de extra bescherming van de NietCommercieel bepaling in dit geval een zinvolle keuze is. Creative Commons Nederland heeft naar aanleiding van deze discussie contact met de RCE gezocht om te bekijken of het alsnog mogelijk is om de foto’s in de beeldbank ook voor Wikipedia toegankelijk te maken. Tijdens een gesprek met de RCE bleek dat er geen principiële bezwaren waren tegen het toegankelijk maken onder een Wikipedia compatible licentie. Op basis hiervan is samen met de RCE een licentiemodel ontwikkeld waarmee het gebruik van lage resolute versies van de foto’s in de beeldbank op Wikipedia mogelijk is, terwijl hoge resolutie versies van de foto’s alleen voor niet-commerciële toepassingen vrij te gebruiken zijn.
Sinds afgelopen vrijdag is dit nieuwe licentiemodel in gebruik en zijn de gebruiksvoorwaarden van de RCE beeldbank aangepast:
- De downloadbare versies van de foto’s op de beeldbank (met een maximale resolutie van 800 pixels aan de lange kant) zijn beschikbaar onder de Creative Commons Naamsvermelding GelijkDelen 3.0 licentie.
- Alle andere resoluties en formaten mogen onder de voorwaarden van de Creative Commons Naamsvermelding NietCommercieel 3.0 licentie gebruikt worden. Voor de levering van deze formaten vraagt de RCE wel een vergoeding maar het gaat hier nadrukkelijk om een vergoeding voor de levering en niet voor het gebruik.
Vanuit het perspectief van Creative Commons is dit een perfecte oplossing die het voor de RCE (en andere erfgoedinstellingen) mogelijk maakt om collecties voor gebruik op Wikipedia beschikbaar te stellen en tegelijkertijd de mogelijkheid open te houden om in het geval van commercieel hergebruik van hoge resolutie bestanden een vergoeding voor het gebruik te vragen. Hierbij is het belangrijk om twee dingen op te merken:
Het gebruik van twee verschillende licenties voor verschillende resoluties van een foto is volstrekt in lijn met de ideeën achter de Creative Commons licenties. Hiermee stellen we auteursrechthebbenden in staat om hun rechten op een meer flexibele manier uit te oefenen en dat is ook hier het geval. Het gebruik van de CC-BY-SA voor de lage resolutie afbeeldingen betekent niet dat de hoge resolutie afbeeldingen onder dezelfde licentie vrijgegeven moeten worden (of gebruikt mogen worden).
Ook het in rekening brengen van kosten voor het leveren van de hoge resolutie bestanden is in lijn met de gekozen CC licentie. De licenties staan gratis gebruik van de gelicenseerde werken toe, maar ze verplichten de licentiegever niet om deze werken gratis beschikbaar te stellen.