Dit artikel is eerder verschenen op de website van Kennisland.
De Nederlandse creatieve industrie gebruikt steeds vaker Creative Commons(CC)-licenties om werk vrij te geven voor hergebruik. CC-licenties zijn ontwikkeld zodat je zelf kan bepalen welke manier van gebruik je toestaat, of wilt behouden voor jezelf. Het gebruik van CC-licenties kan je zo radicaal maken als je zelf wilt. Interessant is de tendens binnen de Nederlandse creatieve industrie om steeds opener te worden.
Afbeelding: Kenney Vleugels (CC0)
In Nederland zijn er een aantal creatieve makers actief die hun businessmodel baseren op CC-licenties. Fotograaf Sebastiaan Ter Burg gebruikt al een aantal jaren de meeste liberale Creative Commons-licentie (CC BY) om zijn fotografie te verspreiden. Platenlabel ‘Beep Beep Back up the Truck!’ maakt succesvol gebruik van CC-licenties om hun artiesten te promoten. We zien nu dat er creatieve makers opstaan die nog een stap radicaler worden en afstand doen van alle intellectuele eigendomsrechten met de Creative Commons Publieke Domein Dedicatie tool (CC0).
Met CC0 doe je, voor zover mogelijk, afstand van al je auteursrecht en aanverwante rechten. Het is met CC0 niet meer nodig om toestemming te vragen van de maker om iets te doen met een werk. De verklaring (het is geen licentie) is 5 jaar geleden ontwikkeld voor het vrijgeven van (meta)data. In het geval van hergebruikte data is het namelijk lastig om aan de naamsvermelding-vereiste te voldoen die bij die meest open licentie van toepassing is. Er was vraag naar een manier van auteursrechtelijk beschermd materiaal vrijgeven die het publieke domein nabootst.
Na de Nederlandse overheid was Europeana een van de eerste platforms die grootschalig gebruikmaakte van CC0 voor metadata. Het was de verwachting dat CC0 alleen voor data gebruikt zou worden. Voor de creatieve industrie en veel andere typen makers leek het juridisch kunnen afdwingen van naamsvermelding van hun merk noodzakelijk. Maar dit blijkt niet zo te zijn.
Twee Nederlandse initiatieven geven vanaf dit jaar hun creatieve creaties vrij aan het publieke domein door gebruik te maken van CC0. Op de stockfoto-website Skitterphoto.com maakt een groep Groningse fotografen hun werk beschikbaar. De veelal natuurfoto’s zijn voor iedereen te gebruiken zonder dat daarvoor geld betaald hoeft te worden en ook de naam van de fotograaf hoeft niet genoemd te worden.
De Nederlandse game-ontwikkelaar Kenney Vleugels geeft sinds een jaar de audiovisuele bouwstenen, assets, voor gameontwerp weg onder CC0. In een column voor Control Magazine legt Kenney uit dat de keuze om zijn werk gratis weg te geven hem geen windeieren legt. Het netwerk van Kenney is enorm gestegen en zijn inkomsten zijn niet gedaald. Kenney is op dit moment bezig een gamestudio in Limburg op te richten waarvan deze vorm van publiceren onderdeel is van het businessmodel.
Het is mogelijk om binnen de creatieve industrie een businessmodel te ontwikkelen waarbij je werk vrijgeeft onder CC-licenties of een CC0-verklaring. Deze twee nieuwe gebruikers geven een (radicaal) goed voorbeeld. Ga zo door!
Maarten Zeinstra en Lisette Kalshoven