Ontwerper Yuri Veerman en correspondent journalist Dimitri Tokmetzis zijn op 18 januari de webwinkel Koppie Koppie begonnen, waar mokken worden verkocht met daarop afbeeldingen van kinderen. Ze vinden deze foto’s op Flickr, beschikbaar onder een Creative Commons-licentie. De foto’s worden gebruikt zonder weten van de ouders/fotografen. Met deze actie – onderdeel van de SETUP campagne ‘Ik heb iets te verbergen’ – willen de bedenkers aandacht vragen voor het (onnadachtzame) gebruik van afbeeldingen op social media.
“Ook als je iets deelt op social media kun je wel degelijk iets te verbergen hebben. Het is vreselijk moeilijk te bepalen wat nog van jou is als je het deelt en wat een ander daarmee mag en kan doen. Koppie Koppie legt dit op een pijnlijke manier bloot. – bron: koppie-koppie”
De op Flickr gebruikte Creative Commons-licenties staan iedereen toe een auteursrechtelijk beschermd werk te verveelvoudigen, aan te passen, en dit geval ook commercieel te gebruiken. Het is belangrijk om op te merken dat Creative Commons-licentie en vooral de 2.0 versie die Flickr gebruikt speciaal ontwikkeld is voor auteursrechtelijk beschermd werk. De 2.0 versie van de licenties doet geen uitspraken over privacy- en portretrechten. Er moet voor deze rechten dus nog steeds toestemming gevraagd worden. Dit betekent dat je foto’s met herkenbare personen die beschikbaar zijn onder deze licentie eigenlijk niet mag gebruiken.
De insteek van Tokmetzis en Veerman is overigens niet nieuw. Eerder is in een Amerikaanse rechtzaak bevestigd dat Amerikaanse persoonlijksheidsrechten niet met deze 2.0 licentie vrijgegeven zijn. De zaak ging om het gebruik van een afbeelding van een meisje op een reclamebord van Virgin Mobile. De foto van het meisje werd net net als in dit experiment via Flickr gevonden en maakt gebruik van dezelfde licentie. Dit betekent overigens niet dat hetzelfde geldt in Nederland. Dat zou een Nederlandse rechter moeten beslissen.
De later ontwikkelde Creative Commons-licenties, zoals de 4.0 licenties, doen wel explicietere uitspraken over deze rechten. Daar doe je, voor zover mogelijk, afstand van alle publiciteits-, privacy-, persoonlijkheids- en portretrechten die je als maker van het werk hebt. Dit betekent echter niet dat je afstand doet van mogelijke andere publiciteits-, privacy-, persoonlijkheids- en portretrechten van derden die in je werk voorkomen. Dit kan alleen met expliciete toestemming.
De verwarring die de SETUP-campagne rond het portretrecht is dan ook begrijpelijk. We vinden de oproep om de grenzen van privacy op te zoeken in het maatschappelijke debat waardevol. We hopen dat deze discussie ertoe leid dat internetgebruikers duidelijkere keuzes maken.
Enkele tips voor het publiceren van foto in de persoonlijke sfeer
We een aantal korte tips voor je op een rijtje gezet als je gebruik maakt van Flickr voor foto’s in de persoonlijke sfeer:
- Als je niet wil dat anderen gebruik maken van je foto’s of je foto’s verder verspreiden maak dan geen gebruik van Creative Commons-licenties. Deze pagina beschrijft hoe dat moet.
- Als je niet wilt dat mensen je foto’s aanpassen en ergens anders voor gebruiken, kies dan een licentie met de GeenAfgeleide werken component.
- Als je niet wilt dat mensen je foto’s commercieel gebruiken, kies dan een licentie met een NietCommercieel component.
- Op Flickr is het mogelijk je familiefoto’s privé te delen met derden, lees hier hoe dat moet.