[dit is een Vertaling van het persbericht van Creative Commons International] Gedurende het afgelopen jaar heeft Creative Commons veel tijd besteed aan het bedenken van strategieën voor (en het zorgen maken over) de huidige status van ons publiek domein, en de toekomst ervan. In het bijzonder hebben we nagedacht over manieren om bij te dragen aan het cultiveren van een levendig en rijk reservoir aan vrijelijk beschikbare bronnen die onvoorwaardelijk voor iedereen toegankelijk zijn om voor allerlei doeleinden te gebruiken.
Onze auteursrechtelijke licenties stellen makers van werken in staat om hun auteursrecht te beheren op de voorwaarden die zij bepalen. Maar hoe zit het met makers die zich niet druk maken over auteursrechtbescherming, of die later helemaal afstand willen doen van die rechten? Helaas is het binnen het auteursrecht nagenoeg onmogelijk afstand te doen van het auteursrecht dat automatisch aan makers wordt verleend. Het probleem wordt nog verergerd door het feit dat auteursrechtelijke voorwaarden enorm kunnen verschillen en regelmatig worden uitgebreid. Daarbij komt dat er nieuwe vormen van bescherming, zoals de sui generis databankrechten in de EU, boven op de traditionele rechten komen. En dat maakt een auteursrechtsysteem dat al complex is alleen maar nóg ingewikkelder. Al deze uitdagingen staan het levendig publiek domein dat CC en vele anderen voor ogen hebben, in de weg.
Vandaag lanceren we officieel de eerste van twee gereedschappen die bedoeld zijn deze uitdagingen te lijf te gaan. CC0 (lees als “CC Nul” of “CC Zero”) is een universele afstandsverklaring die kan worden gebruikt door iedereen die voorgoed zijn auteursrecht en databankrechten in een werk wil opgeven, waarmee hij deze rechten zo dicht mogelijk in het publiek domein plaatst. CC0 is niet een licentie maar een juridisch gereedschap dat een verbetering vormt van de dedication-functie van de bestaande, VS-gerichte public domain dedication and certification. CC0 is universeel qua vorm en kan overal ter wereld voor alle soorten content worden gebruikt zonder dat er aanpassingen aan de wetgeving van de verschillende landen plaats moeten vinden. En net als onze licenties heeft CC0 als voordeel dat het op drie manieren wordt uitgedrukt: juridische code, een mensleesbaar document en machineleesbare code waarmee onder CC0 verspreide werken eenvoudig gevonden kunnen worden. Kijk bij de Meestgestelde Vragen voor meer informatie (in het Engels).
CC0 is het resultaat van zes jaar ervaring met ons bestaand publiek domein-gereedschap, van de volgroeiing van ccREL (onze aanbevelingen voor machineleesbare werkinformatie), en van de eisen van onderwijzers en wetenschappers met betrekking tot het publiek domein. Het werk van Science Commons op het gebied van het Open Access Data Protocol ten behoeve van onderlinge uitwisselbaarheid van data en databases heeft in het bijzonder bijgedragen aan onze ontwikkeling van CC0. Het zal geen verbazing wekken dat diverse partijen die CC0 als eersten hebben toegepast (de zogeheten early adopters) nu de leiding hebben over enkele zeer belangrijke projecten binnen de wetenschappelijke gemeenschap.
Het netwerk ProteomeCommons.org Tranche is een voorbeeld van zo’n early adopter. “Ons doel is het uit de weg ruimen van zo veel mogelijk hindernissen voor wetenschappelijke gegevensuitwisseling, om zo nieuwe ontdekkingen te bevorderen. De CC0 afstandsverklaring van Creative Commons is als de standaard opgenomen in onze uploadopties om dit doel te helpen realiseren. Door het beschikbaar stellen van een eenvoudige optie om data vrij te geven in het publiek domein, ruimt CC0 de complexe struikelblokken voor licenties en restricties uit de weg. Hierdoor kunnen onderzoekers zich richten op wat écht belangrijk is, namelijk hun onderzoek en nieuwe ontdekkingen,” aldus Philip Andrews, hoogleraar aan de University of Michigan.
CC0 integreren in een universeel robuust gereedschap vergde de inspanning en toewijding van vele mensen gedurende meer dan een jaar. Met name landelijke CC projectleads hebben ons voorzien van waardevolle forums waar openlijk kan worden gediscussieerd over de ontwikkeling van CC0. Ook hebben ze landspecifiek onderzoek verzorgd dat kritiek is voor ons inzicht in het publiek domein, waar ook ter wereld. Deze ondersteuning was van onschatbare waarde bij het ontwerpen van een juridisch verantwoord publiek domein-gereedschap voor wereldwijd gebruik. Een overzicht van het ontwikkelings- en inspraakproces van CC vindt u hier, evenals koppelingen naar onze blogpublicaties waarin kernbeleid is samengevat en beslissingen op papier zijn gesteld.
Wat betreft het tweede gereedschap dat we hierboven even aanstipten: daarvan zullen we u op de hoogte houden. Als de financiering rondkomt, ligt het in onze bedoeling deze zomer te komen met een bèta public domain assertion tool waarmee mensen content die zich al in het publiek domein bevindt, eenvoudig kunnen labelen en vinden. Hierdoor wordt de effectiviteit verhoogd, ook als vanwege auteursrechtuitbreidingen werken niet automatisch worden toegevoegd aan het publiek domein.
NB: een kleine verbetering waar we met CC0 mee komen is dat het document en de juridische code nu staan op http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/. De geplande public domain assertion tool zal ook in deze map worden ondergebracht. Hierbij willen we iedereen bedanken die ons eraan herinnerd heeft dat het publiek domein niet een licentie is en dat publiek domein-gereedschap niet in de map “Licenties” thuishoort!
Vertaling Nynke Hendriks
2 gedachten aan “Het publiek domein uitbreiden: deel nul”