In deze zevende aflevering poneert René Post weer een van zijn vele ideeën onder een Creative Commons licentie. Ditmaal roept hij de electro branch op om massaal aan de eco-knop te gaan en geeft hij energiebedrijven het advies om flat fee abonnementen aan te gaan bieden.
Sinds Einstein weten we dat het onderscheid tussen materie en energie flinterdun is. De energiesector wist dit natuurlijk allang, want de grote omvorming van materie naar energie was al flink op stoom geraakt. Daarnaast maakte Einstein duidelijk dat tijd een essentiële rol speelt in deze balans. Interessant is dat factor tijd ook een grote rol speelt in ons hedendaagse energieverbruik.
Als ik bijvoorbeeld nu naar de keuken loop en de waterkoker of het koffiezetapparaat aanzet, begint het desbetreffende apparaat onmiddellijk te reutelen om binnen 1-2 minuten een liter gekookt water (al dan niet gedeponeerd boven het koffiefilter) af te leveren. Als je snel koffie of thee wilt maken is dit enorm handig. Echter, doorgaans is het helemaal geen issue als het apparaat er iets langer over doet. Met de stijgende energietarieven en de toenemende zorg om het milieu willen consumenten misschien liever een keuze kunnen maken. Snel (maar duurder en onnodig vervuilend, net zoals 200 km/h rijden met je auto wel snel, maar niet zuinig is) of wat langzamer (maar minder energieverbruikend). Ergens is er natuurlijk een optimale verhouding tussen de benodigde tijd en het energieverbruik. Dus, dames en heren ontwikkelaars bij Philips, Siemens etc: we willen – naast de huidige aan/uit knop – een extra eco-knop op onze waterkokers!
Een reden waarom mensen nu geen problemen hebben om energievretende apparaten te kopen – of erger nog, een waterkoker van 1500 W lijkt zelfs beter dan hetzelfde model met een vermogen van maar 750 W – is de volgende: er is in feite te weinig feedback op dat stroomverbruik. En wanneer dat er wel is, is dat er pas veel later. Het kan wel een jaar of meer duren. Als er dan door stijgende tarieven een prijsverhoging tot stand is gekomen, weten de meeste mensen niet of het apparaat nu meer of minder energie is gaan verbruiken. Directere feedback zou zinvol zijn. Zo kun je denken aan stekkers of stekkerdozen met verschillend gekleurde LEDjes erin, die aan- of uitgaan al naar gelang de hoeveelheid energie die door de stekker of de stekkerdoos stroomt. Dit kan iedereen makkelijk in huis plaatsen. Het is een kwestie van een extra snoer tussen het betreffende apparaat en het stopcontact aanbrengen.
Vroeger had je in Nederland een soort ‘pay-per-kW’ regeling, namelijk de gasmeters die op muntjes werkten. Geen geld, geen gas. Na de oorlog kwam de welvaart en kreeg vrijwel ieder huishouden meerdere elektragroepen die standaard werden begrensd door ’16 Ampère’-stoppen. Om 16A te gebruiken, moet je wel heel wat apparaten aanzetten. In de praktijk merken we dus nauwelijks iets van deze begrenzing. Zolang de energie goedkoop is maakt het weinig uit.
Wat zou het effect zijn als je – analoog aan wat er op de internetmarkt gebeurd is ‘ niet meer per kW betaalde maar een vast bedrag per maand? Om te beginnen zou het product ’12A flat fee’ erg goedkoop worden, omdat er nooit meer een meteropnemer langs zou komen. Verder besteden de energiebedrijven nu enorme hoeveelheden geld aan het produceren van enigszins kloppende rekeningen, het sturen van naheffingen en herberekeningen. Zeker voor mensen die graag (nodig of niet) zicht houden op hun vaste lasten zou het een uitkomst kunnen zijn.
Technisch gezien zou het een kwestie kunnen zijn van één gecombineerde stop in de meterkast draaien, en dat is dat. Meer voordelen:
* Fraude wordt makkelijker op te sporen, omdat het verbruik van een verzameling klanten onmogelijk meer kan zijn dan het aantal klanten maal de maximale flat fee-waarde.
* Het stroomnetwerk zou voor de producent veel goedkoper worden, omdat het nu gebouwd en onderhouden wordt op een piekbelasting die op deze manier geleidelijk zou dalen ten gunste van een meer gelijkmatige afname door spreiding van activiteiten door eindgebruikers.
Voor huishoudens zou het ‘ behalve een aanzienlijk financieel voordeel en minder onzekerheid over naheffingen en dergelijke ‘ zinvol zijn om een helder en direct feedbackmechanisme te hebben. In het begin zou het wennen zijn (misschien moet je wel kiezen tussen de wasmachine aanzetten of televisie kijken) maar al snel zouden mensen weten wanneer ze wat zouden moeten doen zonder dat het elkaar bijt. Verder zou het zinvol worden om misschien niet die 2000 Watt waterkoker te kopen wat zo snel je kopje thee klaar heeft, maar liever die 600 Watt die er iets langer over doet.
Een echte koppeling met internet is ook mogelijk: door via internet het stroomverbruik real-time af te kunnen lezen, kunnen mensen een idee krijgen hoeveel stroom ze verdeeld over de dag verbruiken. Misschien zien ze dan wel, dat met een hele kleine aanpassing in het dag- of weekritme niet het ’12A flat fee’, maar het ‘8A flat fee’ abonnement haalbaar is.
Om de huidige trend – energieleveranciers die telefonie gaan leveren, kabelaanbieders die internet gaan leveren, telecombedrijven die tv-abonnementen gaan verkopen – nog maar even verder door te trekken, zou je zelfs kunnen gaan denken aan één leverancier die over één kabel flat-fee alles wat je nodig hebt aanlevert: energie, telefonie, internet, tv. De huidige eigenaren van de energienetwerken hebben daarvoor op dit moment natuurlijk de beste papieren.
René Post,
Leiden, maart 2007