Van “Alle rechten voorbehouden” naar “Sommige rechten voorbehouden”
Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere creatieve makers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een keuze uit zes (gratis) beschikbare standaardlicenties bepaalt de auteursrechthebbende in welke mate zijn of haar werk verder verspreid mag worden, en onder welke voorwaarden dit mag.
Met een Creative Commons-licentie behoud je al je rechten, maar geef je aan anderen toestemming om je werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties ook om het werk te bewerken. Het aanbieden van je werk onder een Creative Commons-licentie betekent niet dat je je auteursrechten opgeeft. Zonder een Creative Commons-licentie zou iedereen expliciet toestemming aan je moeten vragen voor elk gebruik van je werk. Met een Creative Commons-licentie kan je in een keer aan iedereen duidelijk maken onder welke voorwaarden ze je werk mogen gebruiken zonder dat er telkens toestemming nodig is.
De bouwstenen van de licenties
Creative Commons-licenties worden opgebouwd rond vier bouwstenen. Deze bouwstenen stellen vier gebruiksvoorwaarden voor die gecombineerd kunnen worden tot zes verschillende licenties. Naast de eigenlijke licenties bestaat er ook nog twee andere tools, namelijk de CC0 publieke domein dedicatie en de Public Domain Mark. Dit zijn geen licenties, maar manieren om duidelijk te maken dat je volledig afstand van je auteursrecht wilt doen of dat het om een werk gaat waar geen auteursrecht (meer) op rust.
Dit zijn de vier bouwstenen van de licenties:
Naamsvermelding. Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk gebaseerd is – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker.
Niet-commercieel. Anderen mogen je werk kopiëren, vertonen, distribueren en opvoeren, alsmede materiaal wat op jouw werk gebaseerd is, mits niet voor commerciële doeleinden.
GeenAfgeleideWerken. Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal.
GelijkDelen. Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk.
De Naamsvermelding voorwaarde is een verplicht onderdeel van elke licentie en GelijkDelen en GeenAfgeleideWerken zijn niet-compatibel in eenzelfde licentie. Hierdoor zijn er uiteindelijk zes verschillende combinaties mogelijk.
De zes Creative Commons-licenties
Op basis van deze vier bouwstenen zijn er in totaal zes verschillende Creative Commons licenties. Hieronder vind je de zes licenties gerangschikt van minst restrictief naar meest restrictief. Door op de symbolen of namen te klikken kom je bij de samenvatting van de betreffende licentie.
De drie lagen van de licenties
Elke Creative Commons-licentie bestaat uit drie lagen:
- De licentie: De volledige licentietekst inclusief de kleine lettertjes die je nodig hebt om er zeker van te zijn dat je licentie overeind blijft bij een juridisch geschil.
- Een licentiesamenvatting: Een eenvoudig, in gewone taal opgesteld overzicht van de licentie, inclusief de relevante iconen.
- Een machineleesbare licentiebeschrijving: Dit is extra metadata die ervoor zorgt dat zoekmachines en andere applicaties je werk kunnen identificeren aan de hand van de gebruiksvoorwaarden.
Publieke Domein Verklaringen
Creative Commons biedt twee manieren aan om aan te geven dat een werk zonder restricties gebruikt kan worden. Met de CC0 verklaring kan een rechthebbende aantonen dat hij afstand doet van zijn auteursrecht voor zover dit wettelijk is toegestaan. Met de Public Domain Mark kan je een werken identificeren die niet auteursrechtelijk beschermd zijn, of waarvan het auteursrecht is verlopen. Lees hier meer over deze gereedschappen.