Je hebt vast vragen wanneer je voor de eerste keer gebruik maakt van Creative Commons-licenties. Creative Commons-licenties zijn universele standaardlicenties die mensen toestemming geven om bepaalde handelingen uit te voeren met auteursrechtelijk beschermd materiaal. We hebben een pagina met veelgestelde vragen over de licenties, en een pagina over hoe de licenties werken.
Deze pagina beschrijft welke stappen je precies moet zetten wanneer je onze licenties wilt gebruiken. Eerst bespreken we hoe je eigen materiaal kan licenseren met een Creative Commons-licentie. Vervolgens laten we zien hoe je materiaal kan gebruiken waar een Creative Commons-licentie op is toegepast. Als je na deze pagina nog vragen hebt kun je altijd mailen met Creative Commons Nederland: info@creativecommons.nl. Dan helpen we je verder.
Op deze pagina:
- Ik wil mijn werk licenseren met een Creative Commons-licentie
- Ik wil gebruik maken van een werk met een Creative Commons-licentie
Ik wil mijn werk licenseren met een Creative Commons-licentie
Quickscan werk licenseren:
- Is dit materiaal auteursrechtelijk beschermd?
- Ben ik (of heb ik toestemming van) de rechtebbende van dit materiaal om te licenseren?
- Welke van de 6 licenties is voor mij het meest geschikt?
- Hoe wil ik dat mensen mijn naam vermelden?
Is het materiaal beschermd?
Er zijn een paar vragen die je jezelf moet stellen voor je een werk kan licenseren. De eerste vraag is altijd: is dit auteursrechtelijk beschermd? Voordat een werk auteursrechtelijk bescherming krijgt moet het voldoende origineel zijn. Deze drempel is laag, maar hij is er wel. Zo zijn Creative Commons-licenties niet van toepassing op ideeën, concepten, feitelijke informatie of op werken die in het publieke domein vallen. Een nuttige Nederlandse site met informatie over het Nederlandse Auteursrecht is de FAQ van Iusmentis.
In principe is alles wat auteursrechtelijk beschermd is te licenseren. Hieronder vallen onder andere: boeken, scripts, websites, cursusoverzichten, weblogs en andere vormen van tekst, foto’s en andere visuele beelden, films, videospelletjes en ander visueel materiaal, muzikale composities, geluidsopnamen en andere audiovisuele werken.
Heb ik toestemming?
Wanneer je zeker weet dat het materiaal auteursrechtelijk beschermd is dan is de volgende vraag: ben ik (of heb ik toestemming van), de rechthebbende van dit materiaal? Je kunt alleen maar een licentie op een werk plakken wanneer je de rechthebbende bent (in eerste instantie de maker) of wanneer je expliciete toestemming hebt van de maker (op zwart en wit – kan ook in een mail). Wanneer je een samenstelling van materiaal wilt licenseren, zoals een boek met zowel tekst als afbeeldingen, moet je van alle rechthebbenden toestemming krijgen om het geheel licenseren.
Wanneer je een auteursrechtelijk beschermd werk hebt gemaakt voor je werkgever dan is in Nederland over het algemeen je werkgever de rechthebbende. Wanneer je een freelancer of stagiair bent dan ben jij in eerste instantie de rechthebbende. We raden freelancers en stagiaires aan om je intellectueel eigendom goed te regelen met je opdrachtgever. We hebben een aparte pagina met tips opgesteld voor de freelancers en/of opdrachtgevers die graag met Creative Commons willen werken.
Welke licentie is geschikt?
Als je zeker weet dat je kunt licenseren stel je de vraag welke licentie is voor mij het meest geschikt? We bieden zes licenties aan bij Creative Commons, een Publieke Domein Dedicatie (CC0) en een Publieke Domein Verklaring (PDM). Om je te helpen bij het besluit welke licentie bij jou past hebben we een licentiekiezer ontwikkeld en hebben we informatie over het publieke domein. Let op: Creative Commons-licenties kun je niet meer intrekken. Wanneer je iets publiceert onder een CC-licentie zit je er dus aan vast. Denk dus goed na wat je wilt.
Naamsvermelding
De laatste vraag is hoe wil ik dat mensen mijn naam vermelden? Alle licenties van Creative Commons vragen aan gebruikers dat ze aan naamsvermelding doen. Het is handig om dat mensen zo makkelijk mogelijk te maken, dus help ze op weg. Als je iets publiceert kun je bijvoorbeeld een dergelijke tekst opnemen:
“Tenzij anders vermeld is alles in dit werk gelicenceerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0-licentie. Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, hanteer dan de volgende methode van naamsvermelding:
Jan Jansen, Waarom Jos genoeg heeft van katten (2014), CC-BY 4.0 gelicenseerd. De volledige licentie-tekst is te lezen op: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.”
Tips & opmerkingen:
- Wees zo duidelijk mogelijk over wat je licenseert. Zoals je kunt zien in het voorbeeld hierboven is de zin ‘Tenzij anders vermeld’ opgenomen. Hiermee geef je aan dat als je gebruik maakt van andere werken (bijvoorbeeld een foto die Creative Commons-gelicenseeerd hebt die je op Flickr gevonden hebt) die onder hun eigen voorwaarden in je werk staan. Meer over het gebruik maken van gelicenseerd werken kun je vinden in het volgende deel van deze pagina.
- Het gebruik van Creative Commons-licenties is gratis en je hoeft je werk nergens te registreren
- Wanneer je muzikant bent en je bent aangesloten bij Buma/Stemra raden we je aan om deze pagina goed te lezen.
Ik wil gebruik maken van een werk met een Creative Commons-licentie
Quickscan gelicenseerd materiaal gebruiken:
- Zorg ervoor dat je het materiaal kan gebruiken voor jouw doeleinden
- Zorg ervoor dat je aan goede naamsvermelding doet
Je bent hier waarschijnlijk gekomen via Flickr, Wikimedia Commons of een ander platform dat gebruik maakt van Creative Commons-licenties. Je zag wat letters staan die begonnen met CC en wist eigenlijk niet wat je er mee moest doen. Je wilt de foto, het artikel of de muziek alleen gebruiken. Wat moet je doen? Niet getreurd, we helpen je op weg. Stel jezelf eerst de vraag of je dit werk mag gebruiken, en dan hoe je op de juiste manier aan naamsvermelding doet.
De combinaties van letters achter ‘CC’ zijn de verschillende licenties die Creative Commons aanbiedt. Alle tekens (BY, SA, NC, ND) geven je bepaalde toestemming of restricties om iets te doen met het werk wat je gevonden hebt. Het is dus belangrijk om die goed te begrijpen. Hier kun je meer over de licenties vinden. Voor het overzicht hebben we de verschillende licentie-elementen hieronder ook kort toegelicht:
- BY – Naamsvermelding: Je moet de auteur(s) vermelden bij hergebruik
- SA – GelijkDelen: Je moet dit werk of de afgeleiden ervan altijd delen onder dezelfde licentievoorwaarden
- NC – NietCommercieel: Je mag dit werk niet voor commerciële doeleinden gebruiken
- ND – GeenAfgeleideWerken: Je mag geen afgeleide werken maken van dit werk (afgeleide werken zijn werken waarvan je op basis van bestaand materiaal een nieuw werk hebt gemaakt).
Als je bijvoorbeeld een foto hebt gevonden die CC BY-SA gelicenseerd is mag je dat werk voor alle doeleinden gebruiken, ook afgeleide werken van maken, zolang je het maar weer onder een CC BY-SA licentie verder deelt.
Mag ik dit werk gebruiken?
Stel jezelf bij het hergebruik van een werk de vraag mag ik dit werk onder deze voorwaarden gebruiken? Denk aan deze vragen:
- Wil ik commercieel gebruik maken van het materiaal?
- Geschikte licenties: CC BY, CC BY-SA, CC BY-ND
- Niet geschikt: CC BY-NC, CC BY-NC-SA, CC BY-NC-ND
- Wil ik het materiaal veranderen/aanpassen?
- Geschikte licenties: CC BY, CC BY-SA, CC-BY-NC, CC BY-NC-SA
- Niet geschikt: CC BY-ND, CC BY-NC-ND
- Wil ik het materiaal onder een andere licentie delen dan een GelijkDelen-licentie?
- Geschikte licenties: CC BY, CC BY-NC, CC BY-ND, CC BY-NC-ND
- Niet geschikt: CC BY-SA, CC BY-NC-SA
Voor een Engelstalig visueel overzicht:
Hoe gebruik ik dit werk goed?
Wanneer je jezelf ervan verzekerd hebt dat je het werk kan gebruiken in jouw context komt de vraag ‘hoe’ ter sprake. Bij alle zes Creative Commons-licenties is het voldoen aan naamsvermelding verplicht, tenzij er expliciet bij staat dat het niet wenselijk is. Er zijn regels over hoe je aan die naamsvermelding moet voldoen. Zo moet je altijd de naam van de maker en de licentie vermelden (linken naar de volledige licentietekst). Hoe de naamsvermelding er precies uitziet is afhankelijk van de voorkeur van de gebruiker. Omdat Creative Commons-gelicenseerd materiaal uit allerlei formats, media-types en maten kan bestaan zijn de voorbeelden hieronder indicaties, en kunnen aangepast worden naar situatie.
Naamsvermelding bestaat uit:
- Het vermelden van de naam of pseudoniem van de maker (Dit is verplicht).
- Het vermelden van de titel van het werk
- Het vermelden van de licentie (en link ernaar toe – verplicht)
– Dit is 1 van de 6 licenties die Creative Commons aanbiedt dus bijvoorbeeld CC BY-SA of CC BY-NC-ND. - Het vermelden of je het werk bewerkt hebt of niet (alleen wanneer van toepassing)
- Het vermelden van de pagina waar je het werk gevonden hebt (bijvoorbeeld naar Flickr of Wikimedia Commons)
Hoewel alleen punt 1 en 3 verplicht zijn is het verstandig om ook de andere elementen op te nemen in de naamsvermelding. Zo ben je zo helder mogelijk voor de volgende gebruiker waar het materiaal vandaan komt en wat ze er mee mogen.
Een voorbeeld van naamsvermelding bij een foto zou zijn:
The indominable Mr Theodore aka “Teddy” door storyvillegirl (Creative Commons Naamsvermelding ShareAlike).
Je kunt het ook korter doen:
The indominable Mr Theodore aka “Teddy”/storyvillegirl / CC BY-SA.
Wanneer je de foto offline wilt gebruiken (bijvoorbeeld bij drukwerk) schrijf je de licentie-URL uit. Bijvoorbeeld:
The indominable Mr Theodore aka “Teddy”/storyvillegirl / CC BY-SA.
https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/
Omdat het vermelden van de hele URL bij een foto misschien niet wenselijk is, kun je voldoen met ‘CC BY’ bij de foto te plaatsen, en in bijvoorbeeld een bibliografie de URL weergeven.
Tips voor naamsvermelding in andere media-types:
Bij video:
- In het geval van een filmpje kun je de naamsvermelding van de gebruikte foto’s, andere stukjes film en/of muziek opnemen in de aftiteling, met de uitgeschreven URL van de licentie.
Bij muziek:
- In het geval van muziek (audio files) kun je de informatie in de metadata weergeven (de data over het bestand).
- Wanneer je een Creative Commons-gelicenseerde playlist in je winkel wilt afspelen neem je de informatie op in een aparte pagina op je website met de naamsvermelding. Hier verwijs je dan naar in je winkel.