Creative Commons heeft een gids gepubliceerd ter ondersteuning van beleidsmakers in het maken van beleid om tot betere toegang van erfgoed te komen. De collecties van musea, archieven en deels de bibliotheken zijn bijvoorbeeld erfgoed.
De gids bevat vijf acties voor beleidsmakers:
- ACTIE 1: Bescherm het publiek domein tegen erosie
- ACTIE 2: Verkort de duur van het auteursrecht
- ACTIE 3: Zorg ervoor dat erfgoedinstellingen noodzakelijke taken kunnen uitoefenen
- ACTIE 4: Beperk de aansprakelijkheid van erfgoedinstellingen
- ACTIE 5: Zorg voor respect, rechtvaardigheid en inclusiviteit binnen de erfgoedsector
De gids – mede gecoördineerd door Creative Commons Nederland – vat de belangrijkste conclusies samen uit de 2022 CC-beleidsnota “ Towards Better Sharing of Cultural Heritage — An Agenda for Copyright Reform en destilleert talrijke gesprekken en opmerkingen uit de wereldwijde Creative Commons gemeenschap.
Nederland
Nederland is in sommige opzichten een voorloper in het beschikbaar stellen van erfgoed. Zo zijn de collecties van bijvoorbeeld de Koninklijke Bibliotheek, Nationaal Archief en Rijksmuseum mooie voorbeelden van open gedeeld erfgoed. Maar ook in ons land kan er beleidsmatig een en ander verbeterd worden.
Bescherming van het publieke domein
In de bescherming van het publieke domein laten Nederlandse beleidsmakers kansen liggen. Zo heeft de Nederlandse wetgever ervoor gekozen om de bescherming van het publieke domein niet extra te benadrukken in de laatste wijziging van de auteurswet.
Daarom roepen wij Nederlandse beleidsmakers op om ervoor te zorgen dat reproducties niet gehinderd mogen worden door technische, financiële, wettelijke of contractuele beperkingen. Ook verzoeken wij om heldere regels en bezwaarmogelijkheden op te stellen die het mogelijk maken om in bezwaar te kunnen komen bij twisten omtrent de publieke domein status van een werk.
De gepubliceerde gids biedt nog meer mogelijkheden om aan betere toegang tot erfgoed in Nederland bij te dragen, zoals bijvoorbeeld de activiteiten die een erfgoedinstelling zou moeten ontplooien.
Noodzakelijke activiteiten
In de gids wordt beschreven welke activiteiten erfgoedinstellingen juridisch gezien moeten kunnen verrichten om hun publieke taak uit te voeren. Zonder deze mogelijkheden komt de waarde van erfgoed in het gedrang.
Het Nederlandse recht voorziet al in een groot aantal van deze voorwaarden, toch zijn er nog een aantal verbeterpunten te benoemen waarmee Nederlandse beleidsmakers mee aan de slag moeten. Daarbij gaat het om:
- Beter voorzien in mogelijkheden tot het beschikbaar maken van (kopiëen van) erfgoed voor mensen met een beperking;
- Juridische mogelijk maken om al het erfgoed online te tonen;
- Mogelijk maken dat de erfgoedsector hun collecties beschikbaar kunnen stellen voor niet-commerciële doeleinden;
- Toestaan dat erfgoed hergebruikt wordt in door gebruikers zelf gemaakte werken (user-generated content).
De door Creative Commons ontwikkelde gids geeft daarbij de kaders aan hoe deze mogelijkheden in wet- en regelgeving terecht moeten komen. Hierbij is het voor Nederland het belangrijkste dat van uitzonderingen ten behoeve van de erfgoedsector niet per contract afgeweken kan worden. Uiteraard moet dit zowel gelden voor de erfgoedinstellingen, als hun (eind)gebruikers.
Aansprakelijkheid
De grootste barrière tot het beschikbaar stellen van erfgoed – zelfs als het toegestaan is – is de angst voor aansprakelijkheid. We roepen daarom beleidsmakers op om de aansprakelijkheid van erfgoedinstellingen die te goeder trouw handelen te beperken.
Conclusie
Door de beschreven aandachtspunten om te zetten in helder en krachtig beleid kunnen Nederlandse beleidsmakers een wezenlijke bijdrage leveren aan toegankelijker erfgoed in Nederland. Uiteraard wil Creative Commons Nederland hier haar steentje aan bijdragen. Schroom dus niet om met ons contact op te nemen.
Meer weten?
- Lees de hele gids (in het Engels)
- Neem contact op via info@creativecommons.nl