Het Online Computer Library Center (OCLC) is een onderzoekscentrum voor bibliotheken en biedt diensten aan gebaseerd op de data van bibliotheken wereldwijd (WorldCat). OCLC raadt nu al zijn leden aan gebruik te maken van de Open Data Commons Attributie-licentie (ODC-BY) van de Open Knowledge Foundation voor het delen van grote sets bibliografische data. Deze aanbeveling heeft in de open-data-wereld veel stof doen opwaaien.
De Open Data Commons-licenties zijn specifiek geschreven voor datasets en houden rekening met het Europese Databankenrecht. Sinds de invoering van de 3.0-licenties houdt Creative Commons hier ook rekening mee door afstand te doen van databankenrechten. Wanneer je een Creative Commons-licentie gebruikt geef je aan dat je geen gebruik zal maken van het databankenrecht, als dat van toepassing is.
Het is goed nieuws dat een invloedrijke organisatie als de OCLC nu een open-data-licentie aanraadt aan zijn leden. Wij vragen ons wel af of zij met juiste beweegredenen de juiste methode hebben gekozen.
Op creativecommons.org staat een uitbreide analyse van deze keuze. In deze komen wij tot de conclusie dat hoewel de structurering en helderheid van rechteninformatie belangrijk is, dit niet ten koste moet gaan van de bruikbaarheid van de data, de correctheid van de rechteninformatie en het publieke belang.
Door attributie te vragen wordt iedere gebruiker van datasets onder een ODC-BY-licentie verplicht de naam WorldCat te vermelden bij hergebruik. Maar in een wereld waar veel data wordt gemixt en samengevoegd, is het onduidelijk wanneer en op welk niveau naamsvermelding moet plaatsvinden. Wat moet je bijvoorbeeld doen als je maar een paar feiten uit de dataset van WorldCat wilt mixen met een andere, veel grotere dataset? Dan is de vraag of het correct is om deze licentie te verbinden aan deze dataset. De WorldCat-dataset bestaat uit informatie over meer dan tweehonderd miljoen objecten. Deze feiten worden niet auteursrechtelijk beschermd en zijn publiek domein. Het Europese databankenrecht geldt alleen in Europa en wordt door clausules in deze licentie nu ook een drempel voor hergebruik buiten Europa.
Ook het publieke belang speelt een belangrijke rol. Ongelimiteerde toegang tot informatie is immers van groot belang voor de kennissamenleving en datasets zonder beperkingen kunnen ook economisch bijdragen aan onze samenleving.
Om deze redenen hebben andere grote data-aanbieders zoals The British Library, Europeana, the University of Michigan Library, Harvard en andere aanbieders ervoor gekozen om hun metadata onder de voorwaarden van de Creative Commons Zero Publieke Domein Verklaring (CC0) beschikbaar te stellen. CC0 is geen licentie maar een vrijwaring waarmee deze instellingen afstand doen van alle auteursrechten en aanverwante rechten. Door CC0 te gebruiken zorgen deze instellingen ervoor dat hun data door iedereen hergebruikt kan worden zonder dat hiervoor toestemming nodig is. Wel vragen ze aan hergebruikers om rekening te houden met een aantal publieke normen, maar verplichten ze dit niet.
OCLC heeft een stap in de juiste richting gemaakt, maar wij zijn van mening dat ze niet ver genoeg zijn gegaan en dat met de ODC-BY misschien wel meer schade aan de Data Commons wordt toegebracht dan dat het zal bijdragen.
Lees vooral ook de uitgebreidere analyse en het commentaar van Creative Commons.