Vorige week bestond Rijksstudio van het Rijksmuseum een jaar. Reden voor een feestje, temeer omdat er vorig jaar meer dan 350.000 afbeeldingen gedownload zijn via Rijksstudio. Aan deze downloads zaten alleen wel voorwaarden verbonden. Zo heb je een Rijksstudio account nodig en gaf je bij elke download aan het werk alleen maar voor niet-commerciele doeleinden te gebruiken. Als je het werk commercieel wilde hergebruiken ging je langs de verkoopafdeling. Waarom dit is toegestaan, ondanks dat de auteursrechtelijke bescherming van het werk verlopen is lees je in deze blogpost van Yannick H’Madoun.
Rijksstudio heeft nu deze downloadbeperking van zijn publieke domein scans in hoge resolutie verwijderd. Dit geeft iedereen de mogelijkheid om de beschikbare werken van Rijksstudio te downloaden en voor alle doeleinden te gebruiken. Het museum is hiermee een prachtig voorbeeld voor de rest van de sector.
Vorig jaar al heeft het Rijksmuseum de werken waarvan de auteursrechtelijke bescherming afgelopen is al gemarkeerd met de Creative Commons Public Domain Mark. De Public Domain Mark is geen licentie en ook geen vrijwaring zoals CC0. Het Public Domain Mark is een stempel om werken waarvan auteursrechtelijke bescherming afgelopen is makkelijk te herkennen.
In Nederland mag je deze werken dan ook gebruiken zonder toestemming te vragen of de naam van de oorspronkelijke maker te noemen. Het is natuurlijk wel netjes en handig om de naam van de maker wel te noemen. Als je werken uit het publieke domein op het internet gebruikt is deze naamsvermelding zelfs aan te raden, omdat er landen zijn waarbij je altijd verplicht bent om de naam van de maker te noemen zoals Frankrijk.
Ik denk dat het Rijksmuseum het komende jaar een stijging tegemoet zal zien in downloads door het verwijderen van de beperking. Wil je zelf beginnen met je eigen Rijksstudio? Klik dan hier.
Het is praktisch onmogelijk werken in het publieke domein te beschermen via de contractuele weg: Immers heeft een contract in principe alleen werking tussen contracterende partijen. Dit maakt het slecht te handhaven. Een derde partij die buiten het contract staat kan vrij gebruik maken van de werken.
Ook jammer dat het Rijksmuseum met de voorwaarden voor de Rijksstudio Award de mist in gaat: In de voorwaarden doet met een poging alle rechten van de deelnemer op te eisen voor de duur van de actie, terwijl de gebruiker een licentie verkrijgt om zijn eigen werk niet-commercieel te exploiteren. Naast de vraag of dit nou echt is wat je wil, werkt de constructie juridisch-technisch niet: overdracht moet via een akte en niet vanuit de algemene (actie)voorwaarden.
Meer over deze kwestie kun je hier lezen:
http://www.pitlegal.nl/auteursrecht/rijksmuseums-rijksstudio-project-een-goed-initiatief-alleen-slechte-algemene-voorwaarden/
Bedankt voor je reactie Dirk-Jan,
Je hebt gelijk dat contractueel commercieel gebruik van publiek domein materiaal tegen houden moeilijk te handhaven is. Dat is voor mij alleen niet het punt van de voorwaarden zoals die bestonden. Zoals ze bestonden vormden ze een drempel voor hergebruik. Niet zozeer een juridisch, want zoals je zelf zegt is dat moeilijk te handhaven, maar een drempel om uberhaupt met de stukken aan de slag te gaan.
Met deze aanpassing heeft het Rijksmuseum deze drempel verwijderd, hierdoor zullen mensen die op de download knop klikken ook daadwerkelijk het materiaal downloaden en niet afhaken omdat ze ergens mee akkoord moeten gaan.
De kwestie van de voorwaarden van Rijksstudio is inderdaad jammer, alleen buiten de scope van de Creative Commons blog. Het Rijksmuseum geeft alle signalen af dat ze dat nog willen aanpassen binnenkort.
Ik zie dat het Rijksmuseum wel CC0 gebruikt. Zie bv https://www.rijksmuseum.nl/nl/rijksstudio/kunstenaars/rembrandt-harmensz-van-rijn/objecten#/SK-C-597,5 met verwijzing naar https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.nl
Of begrijp ik het niet goed?
Dit is een stuk ui 2013, sinds die tijd is een en ander veranderd bij het Rijksmuseum.